Wynagrodzenie za pracę i jego główne składniki

Każdy pracownik, który nawiązuje stosunek pracy ma prawo do godziwego wynagrodzenia za wykonaną pracę. Jest to obowiązek pracodawcy wynikający z przepisów prawa pracy. Jeśli umowa o pracę nie zawiera informacji o wysokości wynagrodzenia staje się nieważna. Wynagrodzenie bowiem ustalane jest na podstawie rodzaju wykonywanej pracy, kwalifikacji pracownika oraz ilości świadczonej pracy.

Pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia ani przenieść tego prawa na inną osobę.

Systemy wynagradzania

Dzięki systemowi wynagradzania możliwe jest ustalenie wysokości opłaty za pracę. Kodeks pracy wyróżnia tu 3 rodzaje:

Czasowy – gdzie wynagrodzenie zależy od przepracowanego czasu (najczęściej określa się wynagrodzenie za miesiąc, ale możliwe jest również godzinowe naliczanie wynagrodzenia)
Akordowy – tutaj płaca uzależniona jest od wyników wykonanej pracy (najczęściej ilości produktów)
Prowizyjny – stosuje się go głównie na stanowiskach handlowych bądź wśród przedstawicielu ubezpieczeniowych, określa się go procentowo w zależności od osiągniętych wyników (obrotu w sprzedaży)

Znając już wysokość naszego wynagrodzenia możemy wyróżnić jego składniki wpływające na naszą wypłatę:

Składniki obligatoryjne (obowiązkowe)

stałe, które są wynagrodzeniem zasadniczym, inaczej nazwanym „podstawą”. Wynagrodzenie to nie może ono być niższe od minimalnego
zmienne, do których zalicza się dodatki:
- w związku z pracą nocną, do której wliczamy 8 godzin doby pomiędzy godziną 21.00 a 7.00. Dodatek ten jest określany jako 20% stawki godzinowej, które wynika z min. stawki wynagrodzenia.
- za pracę w godzinach nadliczbowych oraz w dniach wolnych i w święta. Tutaj ustawa przewiduje 2 wysokości dodatków:
  - 100% wynagrodzenia za pracę w nocy, oraz niedzielę i święta (jeśli nie są to dni pracy pracownika
  - 50% wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, jeśli przypada w inne niż wymienione wyżej dni
- za dyżur pełniony poza godzinami pracy – to wyznaczony przez pracodawcę czas poza godzinami pracy kiedy pracownik zobowiązany jest pozostawać w gotowości do wykonywania pracy (dyżur w domu, pod telefonem, w miejscu pracy lub innym wyznaczonym). Za sam dyżur w domu nie należy się wynagrodzenie chyba, że w tym czasie pracownik zostaje wezwany do pracy (tu przysługuje czas wolny w tym samym wymiarze bądź wynagrodzenie zgodne przysługującą stawką godzinową)
- za czas niewykonywania pracy – ma miejsce w przypadku gdy pracownik był gotowy świadczyć pracę, a przeszkód wynikających po stronie pracodawcy nie mógł jej wykonywać (awaria). Tutaj również przysługuje wynagrodzenie zależne od przysługującej stawki godzinowej.

Zmienności te wynikają z tego, że dodatki te nie są przyznawane przy każdej wypłacie, ale zależne od ilości pracy w ww. sytuacjach. Są one wyliczane zawsze ze stałych składników wynagrodzenia (nie biorąc pod uwagę premii i prowizji)

Zamiast dodatku pieniężnego pracodawca może w zamian przydzielić wykorzystanie czasu wolnego od pracy.

Składniki fakultatywne (nieobowiązkowe)

To składniki, które są zmienne i zależą od decyzji pracodawcy albo od zawarcia porozumienia z partnerami społecznymi. Mogą to być dodatki:

za staż pracy
funkcyjne
z uwagi na posiadanie dodatkowych kwalifikacji jak np. znajomość języków obcych, zdobytych certyfikatów czy ukończonych kursów
za pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia, niebezpiecznych lub szczególnie uciążliwych
premia regulaminowa (określone są tu warunku jej otrzymania) oraz uznaniowa (wypłacana bez spełniania warunków)

Jak wynika z powyższego wynagrodzenie za pracę oprócz zasadniczej płacy może być zależne od wielu zmiennych o różnym charakterze. Wszystkie składniki wynagrodzenia danego pracownika powinny być dokładnie określone i zamieszczone w umowie o pracę oraz odnosić się do regulaminów wynagradzania danego pracodawcy, układów zbiorowych czy innych aktów prawnych dot. kwestii płacowych.

Jeśli chcesz dowiedzieć się jak ustala się wynagrodzenia za pracę zapraszamy na szkolenie Specjalista kadr i płac